DIPCk Aranzadiren astronomia ziklo berrian kolaboratuko du

Datorren ekainaren 13an Aranzadi Zientzia Elkarteak Eratostenesen makila – Zientzia Elkarrizketak hitzaldi-zikloari hasiera emango dio Eureka Zientzia Museoaren eta Donostia International Physics Centerren (DIPC) laguntzarekin. Eratostenes zientzialariak duela 2.200 urte neurtu zuen Lurraren zirkunferentzia, makila batek proiektatutako itzala erabiliz. Astronomiari, astrofisikari, kosmologiari eta hurbileko beste zientzia batzuei buruzko dibulgazio zientifikoko programa bat da.

Virginia García eta Eduardo Zubia, Aranzadi Zientzia Elkarteko Astronomia Saileko kideak, arduratuko dira proiektu hau gauzatzeaz, eta, horretarako, beren lanari buruz hitz egingo duten ikertzaileen laguntza izango dute. “Jardunaldien helburua gai honi buruzko ikerketarik puntakoena herritarrei hurbiltzea izango da, modu egiazkoan eta publiko orokorrarentzat ulergarriagoan”, Virginia Garcíak azaldu duenez.

Saioak
Dibulgazio-saio irekiak eta doakoak izango dira, eta 90 minutu inguruko iraupena izango dute. Bertan, hurrengo hilabetean ikusgai egongo den zeruaren deskribapen laburra egingo da. Halaber, objektu astronomiko nabarmenenak aurkeztuko dira, herritarren zientzialariek egindako astrofotografiak aztertuz. Astronomiari eta astronautikari buruzko albiste nabarmenenak komentatuko dira, bai komunikabideetan agertzen direnak eta azalpen arrazoituagoa merezi dutenak, bai garrantzitsuak izan arren oharkabean pasatzen direnak.

Gainera, ikertzaileak gonbidatuko dira beren lanei buruz hitz egiteko.

Saioak streaming bidez emango dira eta Youtuben grabatu eta eskegiko dira, ondoren ikusi nahi dituenarentzat.
Aldizka, autobus-txangoren bat egingo da ikerketa-zentroak bisitatzeko, hala nola Teruelgo Javalambre behatoki astronomikoa edo LSC (Canfranceko Lurpeko Laborategia). Bertan, DIPCk astronomia eta partikulen fisikako ikerketa-proiektuak gauzatzen ditu.

Kronograma
Saioak hileko bigarren asteartean izango dira, 18: 30ean, Eureka Zientzia Museoan eta egun hauetan:
Ekainak 13
Uztailak 11
Irailak 12
Urriak 10
Azaroak 14
Abenduak 12

Ekainaren 13ko agitaraua

Hileko elkarrizketa: Markos Polkas
Markos Polkas Donostiako doktore ikertzailearekin hitz egingo dugu International Physics Center, National and Kapodistrian-etik etorria University of Athens eta National Observatory of Athens. Bertan, zulo beltz supermasiboak eta eboluzio galaktikoa aztertzen dira. Jardunaldi honetan bere lana zertan datzan ezagutuko dugu.

Hileko irudia: Roseta nebulosa
Far Light Team-eko gure lagunek, Badajozeko Fregenaleko urruneko behatokian Roseta nebulosaren irudi bat, kolore faltsuan lortu dute. Izar-eraketako eskualde aztertuenetakoa da, eta izarrarteko ingurunearen bilakaera hobeto ulertzen lagundu du.

Hileko berriak:

Gamma izpien agerraldirik distiratsuena
GRB 221009A 2022ko urriaren 9an behatu zen lehen aldiz, eta iturria gure galaxiaren erdigunetik hurbil zegoela zirudien. Hala ere, datu berriek askoz urrunago dagoela iradokitzen dute, eta, beraz, askoz distiratsuagoa da. GRB 221009A bezain distiratsua den gamma izpien agerraldi bat milaka urtean behin bakarrik gertatzea espero da. Astronomoak BOAT deitzen hasi dira: "brightest of all time".

M87 galaxiaren zentroaren irudiak
Irudi berean lehen aldiz ikusi dira M87 galaxiaren erdiguneko zulo beltzaren itzala eta kanporatzen duen materia-zorrotada indartsua. Horri esker, astronomoek hobeto ulertu ahal izango dituzte abiadurako zurrusta-partikulak bizkortzen dituzten mekanismoak erlatibistak. Eta irudi eguneratu batean, zulo beltza inguratzen duen eraztun bereizgarria zehatzagoa da, dauden datuak aztertzeko modu berri bat erabili baita.

Phaethon asteroidea eta Geminidak
Duela 14 urtetik ezagutzen da 3200 Phaethon asteroideak nola jokatzen duen. Izan ere, Eguzkitik hurbil dagoenean, buztan bat osatzen du. Horri egozten diote astronomoek Geminiden meteoro-euriaren jatorria. Portaera hori kometak igorritako hautsaren ondorio da. Hala ere, ikerketa berri batek erakusten du Phaethonen buztana ez dela hautsez osatua, baizik eta lurrundutako sodioz. Orain, Geminiden jatorria azaltzeke dago.